Dış Ticaret Sermaye Şirketi: Ödenmiş sermayeleri en az 2 milyon TL olan ve bir önceki takvim yılında gümrük beyannamesi bazında; en az (FOB) 100 milyon ABD doları veya eş değerdeki fiili ihracatı gerçekleştiren (transit ve bedelsiz ihracat hariç) anonim şirketlere verilebilecek statüyü ifade etmektedir.

Ödenmiş sermayeleri en az 2 milyon TL olan ve bir önceki takvim yılında gümrük beyannamesi bazında; en az (FOB) 100 milyon ABD doları veya eş değerdeki fiili ihracatı gerçekleştiren (transit ve bedelsiz ihracat hariç) anonim şirketlere, her yılın Ocak ayının son gününe kadar başvurulması kaydıyla "Dış Ticaret Sermaye Şirketi" statüsü verilebilir veya halihazırda Dış Ticaret Sermaye Şirketi Statüsünü haiz firmalar için söz konusu statü yenilenebilir.

Ait olduğu yıl yürürlükteki Dış Ticaret Sermaye Şirketlerine İlişkin Kararda yer almayan şirketlere; talepleri halinde, başvuru tarihi itibariyle 12 ay geriye gitmek suretiyle yapılacak inceleme sonucunda, yukarıdaki şartları haiz olduklarının belirlenmesi durumunda, yürürlükteki Dış Ticaret Sermaye Şirketlerine İlişkin Karara ek yapılmak suretiyle Dış Ticaret Sermaye Şirketi Statüsü verilebilir.

Son dönemlerde yapılan mevzuat değişiklikleriyle, dış ticaret sermaye şirketleri (DTSŞ) ve sektörel dış ticaret şirketleri (SDTŞ) üzerinden aracılı ihracat gerçekleştiren ihracatçılara sağlanan mali avantajlar bu statülere sahip olmayan diğer aracı şirketler aracılığıyla ihracat yapanlara kıyasla önemli ölçüde artırılmıştır. Öyle ki, son 4 ayda yapılan değişiklikler sonrasında bu durum DTSŞ ve SDTŞ üzerinden ihracat yapan ihracatçılar lehine önemli derecede rekabet eşitsizliği yaratır hale gelmiştir.

1. 5 puanlık kurumlar vergisi oran indirimi

28.12.2023 tarihinde yürürlüğe giren 7491 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonrasında; kurumlar vergisi mükelleflerinin DTSŞ ve SDTŞ üzerinden gerçekleştirdikleri ihracat faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarına kurumlar vergisi oranı 5 puan indirimli uygulanmaktadır.

KVK’nın 32/7 maddesine (7491 sayılı kanunun 62 inci maddesiyle eklenen cümle; Yürürlük: 1/1/2023 tarihinden itibaren elde edilen gelirler ve kazançlara uygulanmak üzere 28/12/2023) Aracılı ihracat sözleşmesine dayanarak imalatçı veya tedarikçi kurumların, dış ticaret sermaye şirketleri veya sektörel dış ticaret şirketleri üzerinden gerçekleştirdikleri ihracat faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarına da bu indirim uygulanır.

2. Döviz cinsinden ödeme/tahsilat yapabilme imkânı

8.02.2024 tarihinde yürürlüğe giren 2008-32/69 sayılı Tebliğle yapılan değişiklik sonrasında; aracılı ihracat sözleşmesine dayanarak DTSŞ veya SDTŞ üzerinden gerçekleştirilecek ihracatlara yönelik menkul satış sözleşmeleri kapsamındaki ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden yapılabilmektedir.

“ç) 8/12/2004 tarihli ve 25664 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Dış Ticaret Sermaye Şirketi Statüsüne İlişkin Tebliğ (İhracat: 2004/12) ve 2/7/2004 tarihli ve 25510 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sektörel Dış Ticaret Şirketleri Statüsüne İlişkin Tebliğ (İhracat: 2004/4) kapsamında, aracılı ihracat sözleşmesine dayanarak Dış Ticaret Sermaye Şirketleri (DTSŞ) veya Sektörel Dış Ticaret Şirketleri (SDTŞ) üzerinden gerçekleştirilecek ihracatlar ile 17/8/2022 tarihli ve 5973 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan İhracat Destekleri Hakkında Karar kapsamındaki İhracat Konsorsiyumu ve 24/8/2022 tarihli ve 5986 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan E-İhracat Destekleri Hakkında Karar kapsamındaki E-İhracat Konsorsiyumu statüsüne sahip şirketler üzerinden aracılı ihracat sözleşmesine dayanarak gerçekleştirilecek ihracatlara yönelik menkul satış sözleşmeleri kapsamındaki ödeme yükümlülükleri.”

3. Daha yüksek KDV iadesi alabilme olanağı

KDV Genel Uygulama Tebliğine göre; dahilde işleme izin belgesi (DİİB) kapsamında KDV ödemeksizin yurtiçi ve yurtdışından satın aldığı girdileri kullanarak ürettiği malı ihraç kayıtlı olarak teslim eden bir mükellefin iade alacağı KDV tutarı, ihraç kayıtlı teslim bedeli ile DİİB kapsamında aldığı girdilerin bedeli arasındaki farka genel vergi oranı uygulanmak suretiyle bulunacak tutarı aşamamaktadır.

DTSŞ ile SDTŞ’lere yapılan ihraç kaydıyla teslimlerde ise bu sınır uygulanmamaktadır. Bu uygulama ise, devreden KDV ile sınırlı olsa da DTSŞ ile SDTŞ üzerinden ihracat yapanların daha yüksek tutarda KDV iadesi alabilmesini sağlamaktadır.

KDV Uygulama Genel Tebliği’nin IV/1.5. “DİİB Sahibi Mükellefin İhraç Kaydıyla Tesliminde İade Edilecek KDV” başlıklı bölümünde,

“DİİB kapsamında KDV ödemeksizin yurtiçi ve yurtdışından satın aldığı girdileri kullanarak ürettiği malı 3065 sayılı Kanunun (11/1-c) maddesi kapsamında ihraç kayıtlı olarak teslim eden bir mükellefin iade alacağı KDV tutarı, ihraç kayıtlı teslim bedeli ile DİİB kapsamında aldığı girdilerin bedeli arasındaki farka genel vergi oranı uygulanmak suretiyle bulunacak tutarı aşamaz. Dış ticaret sermaye şirketleri ile sektörel dış ticaret şirketlerine yapılan ihraç kaydıyla teslimlerde bu sınır uygulanmaz. (8 Seri No.lu Tebliğ ile cümle eklenmiştir. 13/12/2016 tarihli Resmi Gazete)”

4.Finansman gider kısıtlaması için sağlanan avantaj

Bu mali kolaylıklara ilaveten, ilgili tebliğle DTSŞ ve SDTŞ statüsü sahibi aracı şirketlere finansman gider kısıtlaması açısından ek bir avantaj sağlanmaktadır. Bilindiği gibi, finansman gider kısıtlamasına ilişkin tebliğde yabancı kaynak tanımı oldukça geniş yapılmaktadır. Bu kapsamda, aracılı ihracatta aracı şirketin asıl ihracatçı şirkete olan borçları finansman gider kısıtlaması hesaplamasında yabancı kaynak olarak kabul edilmekte ve bunun sonucu olarak da aracı şirketlerde daha yüksek bir kurumlar vergisi yükü oluşabilmektedir.

Ancak ilgili tebliğ gereğince, aracılı ihracat sözleşmesine dayanarak DTSŞ ve SDTŞ üzerinden yapılan ihracatlarda, bu işlemler nedeniyle DTSŞ veya SDTŞ nezdinde finansman gider kısıtlaması uygulanmamaktadır.

18 Seri Nolu KVK Genel Tebliğinin “11.13.4. Gider kısıtlaması kapsamına giren yabancı kaynaklara ilişkin gider ve maliyet unsurları” başlığı altında yapılan düzenlemede, (Resmi Gazete 25/05/2021)

“Öte yandan, imalatçı veya tedarikçi şirketlerle imzalanan aracılı ihracat sözleşmesine dayanarak dış ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketleri üzerinden aynı değerle alınıp aynı değerle ihracatı gerçekleştirilen, malın üretimi veya tedarikine ilişkin tüm yükümlülüklerden doğrudan ve münhasıran imalatçı veya tedarikçi şirketlerin sorumlu olması ve ihracattan doğan finansman yükünün aracılı ihracat sözleşmesinin tarafı olan imalatçı veya tedarikçi şirketlere aktarılması kaydıyla, bu işlemler nedeniyle dış ticaret sermaye şirketleri veya sektörel dış ticaret şirketleri nezdinde finansman gider kısıtlaması uygulanmayacaktır.

Ancak, dış ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketlerinin kendi nam ve hesabına yurt içinden satın aldıkları malların satışından doğan finansman giderleri finansman gider kısıtlamasına tabi tutulacaktır.”

DTSŞ statüsü elde edebilmenin şartları

Dış Ticaret Sermaye Şirketi Statüsüne İlişkin Tebliğ (İhracat: 2004/12)’de, şirketlerin DTSŞ statüsü elde edebilmesi için gerekli şartlar aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:

- Şirketin anonim şirket olması

- Şirketin ödenmiş sermayesinin en az 2 milyon TL olması

- Şirketin son 12 ayda gümrük beyannamesi bazında en az (FOB) 100 milyon ABD doları veya eş değerdeki fiili ihracat gerçekleştirmiş olması

Bu şartlardan ilk ilkisi açısından herhangi bir sorun görünmemektedir. Buna karşın, son şartta yer alan eşik ise oldukça yüksektir. Bu yüksek eşik nedeniyle bir çok ihracatçı aracı şirketleri için bu statüyü elde edememektedir. Ticari koşullar ve operasyonel zorluklar nedeniyle, ihracatçılar grup dışı DTSŞ üzerinden ihracatı tercih etmemektedir. Bu durum ise, ancak sınırlı sayıda şirketin DTSŞ statüsü elde edebilmesine ve anılan mali avantajlardan yararlanabilmesine neden olmaktadır. Mevcut uygulama, ihracatçıları mali avantajlar arasında tercih yapmaya zorlamaktadır.